Μάρτιος!

Συγγραφέας: enikakh | Κάτω από: Άνοιξη, Ζωγραφική-Κατασκευές

ΜΑΡΤΙΟΣ

Μάρτης : Ένα από τα πιο διαδεδομένα έθιμα, που προέρχεται από την αρχαιότητα, είναι και η τοποθέτηση από τις μανάδες την 1η Μαρτίου ενός μικρού βραχιολιού από άσπρο και κόκκινο νήμα στο χέρι των παιδιών τους για να μην τα μαυρίσει ο Ήλιος.

Τα κουβαράκια μας: κόκκινο και άσπρο

Ο «Μάρτης» θεωρείται ότι προστάτευε τις κοπέλες από το κάψιμο του ήλιου. Τον έβγαζαν την ημέρα της Λαμπρής και το έβαζαν στο αρνί για να μην καεί κατά το ψήσιμο ή το έβγαζαν στο τέλος του μήνα, αφήνοντάς το πάνω στα δέντρα για να το πάρουν τα χελιδόνια για τις φωλιές τους. Αλλού πάλι το δένουν στις λαμπάδες της Λαμπρής για να καούν μαζί.

Τα δικά μας χεράκια με το Μάρτη

...και άλλα χεράκια!

Κατά το μήνα αυτό συνηθίζονταν παλιά και το έθιμο της χελιδόνας (τα χελιδονίσματα).

ΤΑ ΧΕΛΙΔΟΝΙΣΜΑΤΑ

Ψαρράκη-Μπελεσιώτη Νίκη, Αργυριάδη Μαρία, «Η Χελιδόνα», Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη, 1996 (χειροτεχνία)

Ήδη από την αρχαιότητα τα παιδιά γιόρταζαν το τέλος του χειµώνα και τον ερχοµό των χελιδονιών µε τα «χελιδονίσµατα». Κρατώντας το οµοίωµα ενός χελιδονιού, τριγυρνούσαν στην πόλη και τραγουδώντας τη «χελιδόνα», ζητούσαν φιλέµατα. Το έθιµο της «χελιδόνας» συνεχίστηκε σε πολλές περιοχές τη Ελλάδας ως τα νεότερα χρόνια. Την 1η του Μάρτη τα παιδιά ξεχύνονταν στους δρόµους για να καλωσορίσουν τα χελιδόνια, αγγελιαφόρους της άνοιξης, που δε θ’ αργούσε να έρθει. Περασµένο σε ένα ραβδί, κρατούσαν ένα καλάθι µε φύλλα κισσού, σύµβολο της αειθαλούς βλάστησης. Στην άκρη του ραβδιού στερέωναν ένα ξύλινο χελιδόνι που είχε κουδουνάκια στο λαιµό του και, τριγυρίζοντας από σπίτι σε σπίτι, κουνούσαν το ραβδί τους και έλεγαν τα «χελιδονίσµατα».

Τα δικά μας χελιδονίσματα μαζί με τα κουβαράκια του Μάρτη και την κυρά Σαρακοστή μας

Ο λαός μας έχει δώσει στον Μάρτιο διάφορες ονομασίες που σχετίζονται κυρίως με τις ασταθείς καιρικές συνθήκες που επικρατούν στη διάρκειά του. Γι’ αυτό είναι γνωστός ως Κλαψομάρτης, αλλά και Πεντάγνωμος: «Ο Μάρτης ο Πεντάγνωμος, πέντε φορές εχιόνισε και πάλι το μετάνιωσε πως δεν εξαναχιόνισε», και «Μάρτης, γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης», και «Κάλιο Μάρτης στις γωνιές, παρά Μάρτης στις αυλές». Παρ’ όλα αυτά ο Μάρτης θεωρείται ο καταλληλότερος μήνας για φύτεμα δένδρων και γι’ αυτό ονομάζεται και Φυτευτής, ενώ λόγω της γιορτής του Ευαγγελισμού ονομάζεται και Βαγγελιώτης. Τον Μάρτη πάντως ξεκινάει και η Άνοιξη, γι’ αυτό ονομάζεται και Ανοιξιάτης, ενώ χαρακτηριστική είναι και η παροιμία «από Μαρτιού καλοκαιριά, κι απ’ Αύγουστο χειμώνας». Ο Μάρτης περιλαμβάνει επίσης και το κύριο μέρος της νηστείας της τεσσαρακοστήςΣαρακοστής: «Δεν λείπει ο Μάρτης από την Σαρακοστή», όπως χαρακτηριστικά λέγεται.
Παροιμίες που σχετίζονται με τις παρατηρούμενες σ΄ αυτόν καιρικές μεταβολές είναι και οι εξείς:

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ

•    «Φύλα ξύλα για τον Μάρτη να μη κάψεις τα παλούκια»
•    «Όπως ασπρίζουν τα βουνά το Μάρτη από τα χιόνια, έτσι ν΄ ασπρίσουν τα μαλλιά της νύμφης απ΄ τα χρόνια».
•    «Αν ρίξ΄ ο Μάρτης δυο νερά κι΄ Απρίλης άλλο ένα, χαρά σε κείνο το ζευγά πό ΄χει πολλά σπαρμένα».
•    «Μάρτης βρέχει; Ποτέ μη πάψει» ή «Μάρτης έβρεχε κι ο θεριστής χαιρόταν»
•    «Κάλλιο Μάρτης καρβουνιάρης παρά Μάρτης λιοπυράρης».
•    «Οπόχει κόρη ακριβή τον Μάρτη Ήλιος μη τη δει»
•    «Του Μάρτη οι αυγές με κάψανε του Μάη το μεσημέρι…».
•    «Τον Μάρτη στον Ήλιο μη κοιμηθείς».
Παρ’ όλο που επίσημα η Άνοιξη αρχίζει το τελευταίο δεκαήμερο του Μαρτίου , εντούτοις ολόκληρος ο Μάρτης λογίζεται ως ανοιξιάτικος μήνας μαζί με τον Απρίλιο και τον Μάιο.

ΠΗΓΗ.enikaki@hotmail.gr