Η προσαρμογή του παιδιού στον παιδικό σταθμό

Η ένταξη του παιδιού στον Παιδικό Σταθμό σηματοδοτεί το πέρασμα σε μια καινούρια φάση ζωής όχι μόνο για το παιδί αλλά για όλη την οικογένεια. Μια νέα πραγματικότητα κατά την οποία το παιδί βγαίνει από το στενό και απόλυτα προστατευμένο οικογενειακό περιβάλλον και κάνει τα πρώτα του βήματα σε μια μικρογραφία της κοινωνίας όπως ο παιδικός σταθμός.
Με αφορμή το νέο αυτό βίωμα αναδύονται πλήθος ερωτηματικά και έντονα συναισθήματα αφού χρειάζεται να γίνει ομαλά η προσαρμογή σε νέα δεδομένα σε ότι αφορά τον τρόπο που το παιδί έχει να ενσωματωθεί στον παιδικό σταθμό, αλλά συχνά παραβλέπεται πως και οι γονείς περνούν αντίστοιχη διεργασία σε αυτή την αναπτυξιακή φάση.
Η προσαρμογή λοιπόν υποδηλώνει το σύνολο των αντιδράσεων που αφορούν το πέρασμα του παιδιού από το σπίτι στον παιδικό σταθμό και τις οποίες βιώνει το κάθε μέλος με το δικό του τρόπο. Για αυτό το λόγο οι αντιδράσεις ποικίλουν και ενώ για παράδειγμα άλλα παιδιά μπαίνουν πολύ εύκολα στο καινούριο περιβάλλον άλλα δυσκολεύονται πού με διαφορετικούς τρόπους. Είναι χρήσιμο λοιπόν να γνωρίζετε κάποια πράγματα που διευκολύνουν την ομαλή μετάβαση σε αυτή τη νέα πραγματικότητα.

Η φάση της Προετοιμασίας

Ιδιαίτερα σημαντική για την επίτευξη της καλύτερης δυνατής προσαρμογής είναι η προετοιμασία του παιδιού για την αλλαγή που πρόκειται να υπάρξει στη ζωή του. Πολύ συχνά οι δυσκολίες στην προσαρμογή είναι αποτέλεσμα λανθασμένης ή ελλιπούς προετοιμασίας του παιδιού για τη μετάβαση στον παιδικό σταθμό. Μερικές χρήσιμες γνώσεις για την επίτευξη καλής προετοιμασίας αποτελούν τα εξής:

• Είναι πολύ σημαντικό και οι ίδιοι οι γονείς να προετοιμαστούν ψυχολογικά και να αποδεχτούν τη νέα πραγματικότητα για να μπορέσουν να προετοιμάσουν με τη σειρά τους κατάλληλα το παιδί. Σε αυτό το επίπεδο βοηθάει πολύ να μιλήσουν μεταξύ τους και να μοιραστούν σκέψεις και συναισθήματα με έμφαση να χαρούν το ότι το παιδί τους μεγαλώνει. Σε περίπτωση που νιώθουν ότι τους δυσκολεύει συναισθηματικά έντονα η επικείμενη αλλαγή, είναι πολύ βοηθητικό να απευθυνθούν σε κάποιο ειδικό. • Είναι πολύ ωφέλιμο το παιδί να έχει προετοιμαστεί και να έχει ενημερωθεί για την ένταξή του στον παιδικό σταθμό.
• Η αλλαγή αυτή έχει να μιληθεί με θετικό τρόπο και να συνδεθεί με το πόσα όμορφα πράγματα θα κερδίσει μέσα από την καινούρια του εμπειρία όπως το ότι θα μάθει πολύ όμορφα πράγματα, νέα παιχνίδια, θα αποκτήσει φίλους κ.α.
• Είναι πολύ χρήσιμο για την εξοικείωση του παιδιού να έχει προηγηθεί επίσκεψή του στο χώρο του παιδικού σταθμού και να δοθεί έμφαση στα καλά πράγματα που θα αρχίσει να βιώνει εκεί.
• Οι γονείς μπορούν να αξιοποιήσουν την προβολική δύναμη του παιχνιδιού ή του παραμυθιού για εξοικειώσουν το παιδί με τη νέα πραγματικότητα π.χ. παίζοντας μαζί του να αναπαριστούν οικογένεια όπου οι γονείς φεύγουν για δουλειά και τα παιδιά για το σχολείο, ή να του διαβάσουν παραμύθια με σχετικές απεικονίσεις.
• Σε περίπτωση που έπεται η έλευση νέου μωρού στην οικογένεια είναι προτιμότερο η ένταξη στον παιδικό σταθμό να γίνει 1 – 2 μήνες πριν από τη γέννηση ώστε να μην βιωθεί το αδερφάκι σαν την αιτία απομάκρυνσης του παιδιού από το σπίτι.

Η φάση της Ένταξης – Προσαρμογής

• Οι συναισθηματικές αντιδράσεις των γονιών είναι καθοριστικές για την προσαρμογή του παιδιού στον παιδικό σταθμό. Έχει αποδειχθεί ότι αν οι γονείς καθρεπτίζουν δική τους έντονη συναισθηματική δυσκολία, φόβους, αμφιβολία, δισταγμό κ.λ.π. το παιδί δυσκολεύεται περισσότερο να ενταχθεί και να προσαρμοστεί στον παιδικό σταθμό.
• Το ξύπνημα 15 – 30 λεπτά νωρίτερα είναι ιδιαίτερα ευεργετικό αφού εξασφαλίζει τη δυνατότητα για σχέση και επαφή πριν την αναχώρηση και αποτρέπει το ξεκίνημα της μέρας με άγχος και πίεση χρόνου, δηλαδή έναν όχι καλό αποχαιρετισμό.
• Βοηθάει πάρα πολύ οι γονείς να είναι σταθεροί και σίγουροι στο ότι γίνεται κάτι πολύ καλό και μη διαπραγματεύσιμο με τη μετάβαση του παιδιού στον παιδικό σταθμό.
• Είναι προτιμότερο οι γονείς να αποχαιρετούν γλυκά και με σιγουριά το παιδί και να αποχωρούν από τον παιδικό σταθμό χωρίς παζαρέματα και διαπραγμάτευση του χρόνου αποχώρησής τους γιατί αυτό παρατείνει το χρόνο προσαρμογής του παιδιού στο χώρο.
• Είναι πολύ βοηθητικό οι γονείς να έχουν εξηγήσει στο παιδί χωρίς να απολογούνται τη διαδικασία που θα ακολουθήσει, δηλαδή ότι θα φύγουν για να πάνε στη δουλειά τους ακόμα και αν αυτή είναι τα οικιακά και ότι θα επιστρέψουν πιο μετά για να πάρουν πάλι το παιδί.
• Όταν οι γονείς παίρνουν το παιδί από τον παιδικό σταθμό θα είναι καλό επίσης να εκφράζουν το καμάρι και τη χαρά τους και όχι να εκπέμπεται αγωνία ή ανησυχία αν το παιδί τα κατάφερε να τα βγάλει πέρα μόνο του στο χώρο.
• Συχνά λειτουργεί πολύ θετικά η δυνατότητα για το παιδί να παίρνει μαζί του στο σταθμό το αγαπημένο του παιχνίδι για ¨ παρέα ¨.
• Ακόμα και αν όλα τα υπόλοιπα γίνουν με τον πλέον λειτουργικό τρόπο είναι πολύ πιθανό το παιδί να εκφράσει συναισθηματικές δυσκολίες και αντιδράσεις σε σχέση με τον αποχωρισμό από τους γονείς και κατά προέκταση με την προσαρμογή του στο νέο περιβάλλον. Αυτές οι δυσκολίες δε χρειάζεται να πανικοβάλουν τους γονείς γιατί είναι απόλυτα φυσιολογικές και αναμενόμενες αφού εκφράζουν μια υγιή αντίδραση που είναι το άγχος αποχωρισμού.
• Πιθανό πισωγύρισμα, δηλαδή σταμάτημα του παιδικού σταθμού λόγω της δυσκολίας του παιδιού να ενταχθεί, απλά μεταθέτει τις δυσκολίες για μετά και συνήθως με πιο έντονο τρόπο αφού καθρεπτίζουν στο παιδί τη μη εμπιστοσύνη ότι μπορεί να μεγαλώσει και να αυτονομηθεί με όσα αυτό συνεπάγεται, άρα κρατιέται το παιδί πιο μωρό ή πιο αδύναμο σε σχέση με την ηλικία του.

Το σημαντικότερο που έχει ο γονιός να γνωρίζει είναι πως η ένταξη του παιδιού στον παιδικό σταθμό όταν έρθει αυτή η στιγμή αφορά μεγάλωμα, ανάπτυξη και είναι βήμα αυτονόμησης του παιδιού, είναι βίωμα διαδικασίας ζωής αφού σε επίπεδο ζωής το παιδί που αναπτύσσεται θα κληθεί πολλές φορές να μπορεί να κάνει λειτουργικά αποχωρισμούς και προσαρμογές έτσι ώστε να μπορεί να πατάει καλά στα δικά του πόδια.
Όσο υγιές και απαραίτητο είναι για το παιδί να πάρει την οικογενειακή προστασία και φροντίδα σε μεγαλύτερο βαθμό στα πρώτα στάδια μεγαλώματος άλλο τόσο υγιές και απαραίτητο είναι να οδηγηθεί με εμπιστοσύνη και σιγουριά στις επόμενες φάσεις αυτονόμησης. Ας κυριαρχεί λοιπόν η χαρά και το καμάρι για το μεγάλωμα του παιδιού, με γνώση και συνείδηση ότι αυτό συνεπάγεται συνήθως και κάποιες δυσκολίες στην αρχή.
Μενέλαος Κανάκης
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπευτής , Σύμβουλος Οικογένειας
πηγή .http://zavolakia.gr/prosarmogi/

Παιδικός σταθμός: 10 tips για εύκολη προσαρμογή

Από: Κατερίνα Νικολάου |

0 Comments

22

H προσαρμογή των μικρών παιδιών σε οποιοδήποτε καινούργιο περιβάλλον είναι τις περισσότερες φορές μια δύσκολη υπόθεση. Όμως, με λίγη επιμονή και στρατηγική σκέψη μπορείτε να τα διευκολύνετε να δεχτούν με χαρά αυτό το νέο ξεκίνημα στη ζωή τους. Απλά ακολουθήστε τα βήματα που σας προτείνουμε και πιστέψτε πως όλα θα πάνε καλά. 

1. Διαλέξτε τον καλύτερο (για εσάς) σταθμό

Αν και υπάρχουν κάποια τυπικά κριτήρια που πρέπει να πληροί ένας παιδικός σταθμός για να θεωρείται «καλός», είναι οι ιδιαίτερες «απαιτήσεις» του παιδιού σας που θα κρίνουν κυρίως το ποιος σταθμός είναι καλός για εσάς. Για παράδειγμα, ένα παιδάκι μικρής ηλικίας που δεν έχει μείνει ξανά αρκετές ώρες μακριά από το σπίτι του, ίσως να χρειάζεται ένα σταθμό όπου η αναλογία βρεφοκόμων/παιδιών να είναι αρκετά μεγάλη, ώστε να απολαμβάνει την προσωπική φροντίδα και το ενδιαφέρον που χρειάζεται. Ένα πιο κοινωνικό παιδί, από την άλλη, ίσως περάσει καλύτερα σε ένα τμήμα με περισσότερους συνομηλίκους του. Άλλα προτιμούν να υπάρχουν στο καθημερινό πρόγραμμα πολλές δραστηριότητες και παιχνίδια, και άλλα νιώθουν μεγαλύτερη ασφάλεια σε ένα περιβάλλον ήρεμο, χωρίς έντονα ερεθίσματα. Αξιοποιήστε, λοιπόν, την προσωπικότητα του παιδιού και τις βαθύτερες ανάγκες του ως βασικά κριτήρια στην επιλογή σας. 

2. Κάντε τις σωστές ερωτήσεις

Πριν από την εγγραφή, επισκεφτείτε τις εγκαταστάσεις του σταθμού και ζητήσετε να ενημερωθείτε για οτιδήποτε σας απασχολεί. Εάν υπάρχει η δυνατότητα, ζητήστε και τη γνώμη ανθρώπων που έχουν στείλει τα παιδιά τους εκεί. Εξειδικεύστε τις ερωτήσεις σας στους τομείς που πιστεύετε ότι μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα προσαρμογής στο δικό σας παιδί: αν, για παράδειγμα, δεν του αρέσει ιδιαίτερα το φαγητό, ρωτήστε πόσο διατεθειμένο είναι το προσωπικό να το δελεάσει για να φάει λίγο ακόμα. Αν δεν του αρέσει να συναναστρέφεται συνέχεια με καινούργια πρόσωπα, εξετάστε το ενδεχόμενο να υπάρχει κάποια σταθερότητα σε ό,τι αφορά τα άτομα που ασχολούνται με τις βασικές ανάγκες του παιδιού (τάισμα, άλλαγμα κλπ.). Μην ντραπείτε να θέσετε όσες ερωτήσεις χρειάζονται, μέχρι να νιώσετε σίγουρη. Το ότι ρωτάτε δεν σημαίνει ότι είστε παράξενη, αλλά ότι ενδιαφέρεστε πραγματικά για τις συνθήκες στις οποίες θα περνάει πλέον το παιδί σας ένα σημαντικό μέρος της μέρας του. 

3. Παρουσιάστε μια ωραία -αλλά αληθινή- εικόνα

Πολλοί γονείς, στην προσπάθειά τους να κάνουν τα παιδιά να ανυπομονούν να πάνε στον παιδικό σταθμό, τον παρουσιάζουν σαν ένα λίγο-πολύ «τέλειο» μέρος, όπου θα έχει πολλούς και καλούς φίλους και θα μπορούν να παίζουν ξέγνοιαστα όσο θέλουν. Και μέχρι ένα βαθμό, αυτό ισχύει. Όμως, στην καθημερινότητά του στον παιδικό σταθμό, είναι αναπόφευκτο το παιδί να αντιμετωπίσει καταστάσεις που δεν θα του αρέσουν: ένα παιδάκι θα χαλάσει τον πύργο που έφτιαξε με τα τουβλάκια, η τραπεζοκόμος θα του σερβίρει φακές τις οποίες σιχαίνεται και η δασκάλα θα το βάλει «τιμωρία» επειδή μουτζούρωσε τη ζωγραφιά κάποιου άλλου. Προσπαθήστε να του δώσετε μια όσο το δυνατόν πιο ρεαλιστική εικόνα της κατάστασης που θα αντιμετωπίσει εκεί, ώστε να μην πέσει από τα σύννεφα στην πρώτη αναποδιά και αρνηθεί να πάει ξανά στο σχολείο. Τα ρούχα του να είναι άνετα, για να μπορεί με άνεση να πάει στην τουαλέτα, και το φαγητό απλό και εύκολο να φαγωθεί. Δεν χρειάζεται να το φορτώσετε με ακατάλληλες τροφικές αποζημιώσεις, όπως είναι οι σοκολάτες, για να εξιλεωθείτε από τις ενοχές σας.

4. Ξεκινήστε έγκαιρα την προετοιμασία 

Τους προηγούμενους μήνες, μιλήστε για τον παιδικό σταθμό, επισκεφθείτε τον, περάστε από έξω και προετοιμάστε την ιδέα στο μυαλό του παιδιού. Φροντίστε να συνηθίσει τον καινούργιο εξοπλισμό, την τσάντα, το κουτάκι για το κολατσιό κλπ., παίζοντας το παιχνίδι του σχολείου στο σπίτι. Χτίστε το αίσθημα ασφάλειας του παιδιού λίγο-λίγο, αφήνοντάς το αρχικά για 10-15 λεπτά, και αυξήστε προοδευτικά το χρόνο που μένει στο σταθμό, ώστε μετά από μία εβδομάδα να μπορεί να μείνει όλη μέρα. Με τον τρόπο αυτό, θα προσαρμόζεται στην ιδέα ότι θα μένει εκτός σπιτιού για ένα μικρό χρονικό διάστημα καθημερινά, έχοντας ταυτόχρονα την ασφάλεια ότι η μαμά του θα έρθει σύντομα να το πάρει. Τα περισσότερα παιδιά δεν χρειάζονται πάνω από 6-7 μέρες για να νιώσουν το απαραίτητο αίσθημα ασφάλειας και ανεξαρτησίας ώστε να παραμείνουν στο σχολείο για περισσότερες ώρες.  

5. Πείτε ένα απλό «γεια»

Μερικές φορές είναι πιο δύσκολο για ένα γονιό να μη δακρύσει όταν αποχαιρετά το παιδί του στην πόρτα του σχολείο παρά για το ίδιο, όμως είναι εξαιρετικά σημαντικό να κρατήσετε την ψυχραιμία σας. Πάρτε το αγκαλιά, δώστε του ένα φιλί και πείτε του: «θα έρθω να σε πάρω στις 4.00». Αν θέλετε να ενισχύσετε το αίσθημα ασφάλειας του παιδιού, υιοθετήστε μια ρουτίνα αποχωρισμού που θα ξεκινά από το σπίτι. Και οπωσδήποτε πάρτε μαζί πρωινό - όχι μόνο για την απαραίτητη ενέργεια που θα χαρίσει αυτό το γεύμα σε όλους στο ξεκίνημα της μέρας, αλλά και για την αίσθηση του να μοιράζεστε μια καθημερινή εμπειρία. Προσοχή μη μεταφέρετε τη νευρικότητα και το άγχος σας στο παιδί. Αν είστε εργαζόμενη μητέρα, κανονίστε να είστε πιο χαλαρή εκείνη τη μέρα και να έχετε ρυθμίσει με την εργασία σας να σας επιτρέψουν να αργήσετε να πάτε στη δουλειά. Αυτό θα σας βοηθήσει να μην είστε υπερβολικά αγχωμένη.

6. Φύγετε χωρίς να κοιτάξετε πίσω

Αφού πείτε «αντίο», μη γυρίσετε για κανένα λόγο στη σχολική αίθουσα για μία ακόμα αγκαλιά ή για να βεβαιωθείτε ότι το παιδί είναι μια χαρά. Ακόμα κι αν έκλαιγε γοερά πριν από λίγα λεπτά, το πιθανότερο είναι να σταμάτησε αμέσως μόλις γυρίσατε την πλάτη σας για να φύγετε, και η επιστροφή σας θα του προσφέρει απλώς άλλον ένα γύρο από αγωνία και στρες, γιατί θα πρέπει να προσαρμοστεί στην απουσία σας για δεύτερη φορά μέσα σε λίγα λεπτά. Αν δεν μπορείτε να αντισταθείτε στον πειρασμό, περιμένετε λίγη ώρα και μετά τηλεφωνήστε στο σχολείο για να σας πουν πώς τα πάει το παιδί.  

7. Μην το σκάσετε στα κρυφά

Μην προσπαθήσετε να αποφύγετε την αναστάτωση του αποχωρισμού με το να το σκάσετε στα κρυφά όταν το παιδί δεν σας βλέπει. Όταν διαπιστώσει ότι έχετε φύγει -κι αυτό θα συμβεί σίγουρα, αργά ή γρήγορα-, θα νιώσει την ίδια θλίψη που θα ένιωθε αν σας είχε δει να απομακρύνεστε και, επιπλέον, θα αισθανθεί προδομένο από την προσπάθειά σας να του αποκρύψετε την αλήθεια. Ένας σύντομος, τρυφερός και σταθερός αποχαιρετισμός θα του δώσει τη δύναμη να αντιμετωπίσει το γεγονός ότι εσείς θα φύγετε από κοντά του, αλλά και την ευκαιρία να αναπτύξει τη δεξιότητα να επεξεργάζεται τα συναισθήματά του. 

8. Δείξτε εμπιστοσύνη στο προσωπικό

Είναι λογικό να πιστεύετε ότι κανείς δεν μπορεί να φροντίσει το παιδί σας καλύτερα από εσάς, όμως το προσωπικό των παιδικών σταθμών είναι εκπαιδευμένο για να κάνει αυτή τη δουλειά και τις περισσότερες φορές έχει μεγάλη εμπειρία. Δείχνοντάς τους εμπιστοσύνη, δίνετε το καλό παράδειγμα στο παιδί που βλέπει ότι η μαμά του νιώθει ασφάλεια όταν το αφήνει στο σταθμό, και συνεπώς μπορεί και αυτό να νιώσει το ίδιο. Είναι σημαντικό να σας δει να μιλάτε, να χαμογελάτε και να συμβουλεύεστε τους παιδαγωγούς, ώστε να καταλάβει ότι τους εμπιστεύεστε. 

9. Φροντίστε να υπάρχει εναλλακτική λύση

Πιστεύατε ότι η προσαρμογή στον παιδικό σταθμό ήταν το μεγαλύτερο πρόβλημα και, μόλις αυτό λυνόταν, τότε η οικογενειακή ρουτίνα θα γινόταν πολύ πιο εύκολη. Κι αυτή η σκέψη σας αποδείχθηκε σωστή μέχρι που άρχισαν οι ιώσεις και οι παιδικές ασθένειες. Αν σας είναι δύσκολο να φεύγετε κάθε τόσο πιο γρήγορα από τη δουλειά σας για να πάτε να πάρετε το παιδί ή η απόσταση που σας χωρίζει τις ώρες του σχολείου είναι πολύ μεγάλη, θα σας φαινόταν πολύ χρήσιμη η παρουσία μιας γιαγιάς, θείας, μιας καλής (και συνήθως διαθέσιμης) φίλης ή μιας νταντάς, που μπορούν να απασχολήσουν και να φροντίσουν το παιδί όταν χρειαστεί. 

10. Μείνετε σταθεροί στην απόφασή σας

Σε κανέναν δεν αρέσει να βλέπει το παιδί του να κλαίει και να παρακαλά για να μην πάει στον παιδικό, όμως από τη στιγμή που το αποφασίσατε είναι σημαντικό να παραμείνετε σταθεροί στην απόφασή σας. Αν κάθεται τρεις μέρες στο σπίτι για κάθε μία που πηγαίνει στο σταθμό, οι πιθανότητες να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα είναι ελάχιστες. Στην επιστροφή στο σπίτι προετοιμαστείτε για ένα πιο κουρασμένο νήπιο. Η συμπεριφορά τους μπορεί να είναι η χειρότερη, καθώς χρησιμοποιούν τη μαμά για να βγάλουν την ένταση της μέρας. Τα στεγνά κρεβάτια μπορεί να γίνουν βρεγμένα, αλλά αυτό διαρκεί μόνο λίγες μέρες. Σε γενικές γραμμές, ο παιδικός σταθμός φέρνει μια ωριμότητα και μια καλύτερη κατανόηση των εννοιών «μοιράζομαι», «συναναστρέφομαι» και «ζω ειρηνικά με τους γύρω μου».

Με τη συνεργασία της Μαρίας Σκαπέρα (M.Ed. ψυχοπαιδαγωγός, εκπαιδευτική σύμβουλος).

- See more at: http://www.imommy.gr/nipia/education/article/437/grhgorh-prosarmogh-ston-paidiko-stathmo-se-10-bhmata/#sthash.5S95lhje.dpuf

Παιδικός σταθμός: 10 tips για εύκολη προσαρμογή

Από: Κατερίνα Νικολάου |

0 Comments

22

H προσαρμογή των μικρών παιδιών σε οποιοδήποτε καινούργιο περιβάλλον είναι τις περισσότερες φορές μια δύσκολη υπόθεση. Όμως, με λίγη επιμονή και στρατηγική σκέψη μπορείτε να τα διευκολύνετε να δεχτούν με χαρά αυτό το νέο ξεκίνημα στη ζωή τους. Απλά ακολουθήστε τα βήματα που σας προτείνουμε και πιστέψτε πως όλα θα πάνε καλά. 

1. Διαλέξτε τον καλύτερο (για εσάς) σταθμό

Αν και υπάρχουν κάποια τυπικά κριτήρια που πρέπει να πληροί ένας παιδικός σταθμός για να θεωρείται «καλός», είναι οι ιδιαίτερες «απαιτήσεις» του παιδιού σας που θα κρίνουν κυρίως το ποιος σταθμός είναι καλός για εσάς. Για παράδειγμα, ένα παιδάκι μικρής ηλικίας που δεν έχει μείνει ξανά αρκετές ώρες μακριά από το σπίτι του, ίσως να χρειάζεται ένα σταθμό όπου η αναλογία βρεφοκόμων/παιδιών να είναι αρκετά μεγάλη, ώστε να απολαμβάνει την προσωπική φροντίδα και το ενδιαφέρον που χρειάζεται. Ένα πιο κοινωνικό παιδί, από την άλλη, ίσως περάσει καλύτερα σε ένα τμήμα με περισσότερους συνομηλίκους του. Άλλα προτιμούν να υπάρχουν στο καθημερινό πρόγραμμα πολλές δραστηριότητες και παιχνίδια, και άλλα νιώθουν μεγαλύτερη ασφάλεια σε ένα περιβάλλον ήρεμο, χωρίς έντονα ερεθίσματα. Αξιοποιήστε, λοιπόν, την προσωπικότητα του παιδιού και τις βαθύτερες ανάγκες του ως βασικά κριτήρια στην επιλογή σας. 

2. Κάντε τις σωστές ερωτήσεις

Πριν από την εγγραφή, επισκεφτείτε τις εγκαταστάσεις του σταθμού και ζητήσετε να ενημερωθείτε για οτιδήποτε σας απασχολεί. Εάν υπάρχει η δυνατότητα, ζητήστε και τη γνώμη ανθρώπων που έχουν στείλει τα παιδιά τους εκεί. Εξειδικεύστε τις ερωτήσεις σας στους τομείς που πιστεύετε ότι μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα προσαρμογής στο δικό σας παιδί: αν, για παράδειγμα, δεν του αρέσει ιδιαίτερα το φαγητό, ρωτήστε πόσο διατεθειμένο είναι το προσωπικό να το δελεάσει για να φάει λίγο ακόμα. Αν δεν του αρέσει να συναναστρέφεται συνέχεια με καινούργια πρόσωπα, εξετάστε το ενδεχόμενο να υπάρχει κάποια σταθερότητα σε ό,τι αφορά τα άτομα που ασχολούνται με τις βασικές ανάγκες του παιδιού (τάισμα, άλλαγμα κλπ.). Μην ντραπείτε να θέσετε όσες ερωτήσεις χρειάζονται, μέχρι να νιώσετε σίγουρη. Το ότι ρωτάτε δεν σημαίνει ότι είστε παράξενη, αλλά ότι ενδιαφέρεστε πραγματικά για τις συνθήκες στις οποίες θα περνάει πλέον το παιδί σας ένα σημαντικό μέρος της μέρας του. 

3. Παρουσιάστε μια ωραία -αλλά αληθινή- εικόνα

Πολλοί γονείς, στην προσπάθειά τους να κάνουν τα παιδιά να ανυπομονούν να πάνε στον παιδικό σταθμό, τον παρουσιάζουν σαν ένα λίγο-πολύ «τέλειο» μέρος, όπου θα έχει πολλούς και καλούς φίλους και θα μπορούν να παίζουν ξέγνοιαστα όσο θέλουν. Και μέχρι ένα βαθμό, αυτό ισχύει. Όμως, στην καθημερινότητά του στον παιδικό σταθμό, είναι αναπόφευκτο το παιδί να αντιμετωπίσει καταστάσεις που δεν θα του αρέσουν: ένα παιδάκι θα χαλάσει τον πύργο που έφτιαξε με τα τουβλάκια, η τραπεζοκόμος θα του σερβίρει φακές τις οποίες σιχαίνεται και η δασκάλα θα το βάλει «τιμωρία» επειδή μουτζούρωσε τη ζωγραφιά κάποιου άλλου. Προσπαθήστε να του δώσετε μια όσο το δυνατόν πιο ρεαλιστική εικόνα της κατάστασης που θα αντιμετωπίσει εκεί, ώστε να μην πέσει από τα σύννεφα στην πρώτη αναποδιά και αρνηθεί να πάει ξανά στο σχολείο. Τα ρούχα του να είναι άνετα, για να μπορεί με άνεση να πάει στην τουαλέτα, και το φαγητό απλό και εύκολο να φαγωθεί. Δεν χρειάζεται να το φορτώσετε με ακατάλληλες τροφικές αποζημιώσεις, όπως είναι οι σοκολάτες, για να εξιλεωθείτε από τις ενοχές σας.

4. Ξεκινήστε έγκαιρα την προετοιμασία 

Τους προηγούμενους μήνες, μιλήστε για τον παιδικό σταθμό, επισκεφθείτε τον, περάστε από έξω και προετοιμάστε την ιδέα στο μυαλό του παιδιού. Φροντίστε να συνηθίσει τον καινούργιο εξοπλισμό, την τσάντα, το κουτάκι για το κολατσιό κλπ., παίζοντας το παιχνίδι του σχολείου στο σπίτι. Χτίστε το αίσθημα ασφάλειας του παιδιού λίγο-λίγο, αφήνοντάς το αρχικά για 10-15 λεπτά, και αυξήστε προοδευτικά το χρόνο που μένει στο σταθμό, ώστε μετά από μία εβδομάδα να μπορεί να μείνει όλη μέρα. Με τον τρόπο αυτό, θα προσαρμόζεται στην ιδέα ότι θα μένει εκτός σπιτιού για ένα μικρό χρονικό διάστημα καθημερινά, έχοντας ταυτόχρονα την ασφάλεια ότι η μαμά του θα έρθει σύντομα να το πάρει. Τα περισσότερα παιδιά δεν χρειάζονται πάνω από 6-7 μέρες για να νιώσουν το απαραίτητο αίσθημα ασφάλειας και ανεξαρτησίας ώστε να παραμείνουν στο σχολείο για περισσότερες ώρες.  

5. Πείτε ένα απλό «γεια»

Μερικές φορές είναι πιο δύσκολο για ένα γονιό να μη δακρύσει όταν αποχαιρετά το παιδί του στην πόρτα του σχολείο παρά για το ίδιο, όμως είναι εξαιρετικά σημαντικό να κρατήσετε την ψυχραιμία σας. Πάρτε το αγκαλιά, δώστε του ένα φιλί και πείτε του: «θα έρθω να σε πάρω στις 4.00». Αν θέλετε να ενισχύσετε το αίσθημα ασφάλειας του παιδιού, υιοθετήστε μια ρουτίνα αποχωρισμού που θα ξεκινά από το σπίτι. Και οπωσδήποτε πάρτε μαζί πρωινό - όχι μόνο για την απαραίτητη ενέργεια που θα χαρίσει αυτό το γεύμα σε όλους στο ξεκίνημα της μέρας, αλλά και για την αίσθηση του να μοιράζεστε μια καθημερινή εμπειρία. Προσοχή μη μεταφέρετε τη νευρικότητα και το άγχος σας στο παιδί. Αν είστε εργαζόμενη μητέρα, κανονίστε να είστε πιο χαλαρή εκείνη τη μέρα και να έχετε ρυθμίσει με την εργασία σας να σας επιτρέψουν να αργήσετε να πάτε στη δουλειά. Αυτό θα σας βοηθήσει να μην είστε υπερβολικά αγχωμένη.

6. Φύγετε χωρίς να κοιτάξετε πίσω

Αφού πείτε «αντίο», μη γυρίσετε για κανένα λόγο στη σχολική αίθουσα για μία ακόμα αγκαλιά ή για να βεβαιωθείτε ότι το παιδί είναι μια χαρά. Ακόμα κι αν έκλαιγε γοερά πριν από λίγα λεπτά, το πιθανότερο είναι να σταμάτησε αμέσως μόλις γυρίσατε την πλάτη σας για να φύγετε, και η επιστροφή σας θα του προσφέρει απλώς άλλον ένα γύρο από αγωνία και στρες, γιατί θα πρέπει να προσαρμοστεί στην απουσία σας για δεύτερη φορά μέσα σε λίγα λεπτά. Αν δεν μπορείτε να αντισταθείτε στον πειρασμό, περιμένετε λίγη ώρα και μετά τηλεφωνήστε στο σχολείο για να σας πουν πώς τα πάει το παιδί.  

7. Μην το σκάσετε στα κρυφά

Μην προσπαθήσετε να αποφύγετε την αναστάτωση του αποχωρισμού με το να το σκάσετε στα κρυφά όταν το παιδί δεν σας βλέπει. Όταν διαπιστώσει ότι έχετε φύγει -κι αυτό θα συμβεί σίγουρα, αργά ή γρήγορα-, θα νιώσει την ίδια θλίψη που θα ένιωθε αν σας είχε δει να απομακρύνεστε και, επιπλέον, θα αισθανθεί προδομένο από την προσπάθειά σας να του αποκρύψετε την αλήθεια. Ένας σύντομος, τρυφερός και σταθερός αποχαιρετισμός θα του δώσει τη δύναμη να αντιμετωπίσει το γεγονός ότι εσείς θα φύγετε από κοντά του, αλλά και την ευκαιρία να αναπτύξει τη δεξιότητα να επεξεργάζεται τα συναισθήματά του. 

8. Δείξτε εμπιστοσύνη στο προσωπικό

Είναι λογικό να πιστεύετε ότι κανείς δεν μπορεί να φροντίσει το παιδί σας καλύτερα από εσάς, όμως το προσωπικό των παιδικών σταθμών είναι εκπαιδευμένο για να κάνει αυτή τη δουλειά και τις περισσότερες φορές έχει μεγάλη εμπειρία. Δείχνοντάς τους εμπιστοσύνη, δίνετε το καλό παράδειγμα στο παιδί που βλέπει ότι η μαμά του νιώθει ασφάλεια όταν το αφήνει στο σταθμό, και συνεπώς μπορεί και αυτό να νιώσει το ίδιο. Είναι σημαντικό να σας δει να μιλάτε, να χαμογελάτε και να συμβουλεύεστε τους παιδαγωγούς, ώστε να καταλάβει ότι τους εμπιστεύεστε. 

9. Φροντίστε να υπάρχει εναλλακτική λύση

Πιστεύατε ότι η προσαρμογή στον παιδικό σταθμό ήταν το μεγαλύτερο πρόβλημα και, μόλις αυτό λυνόταν, τότε η οικογενειακή ρουτίνα θα γινόταν πολύ πιο εύκολη. Κι αυτή η σκέψη σας αποδείχθηκε σωστή μέχρι που άρχισαν οι ιώσεις και οι παιδικές ασθένειες. Αν σας είναι δύσκολο να φεύγετε κάθε τόσο πιο γρήγορα από τη δουλειά σας για να πάτε να πάρετε το παιδί ή η απόσταση που σας χωρίζει τις ώρες του σχολείου είναι πολύ μεγάλη, θα σας φαινόταν πολύ χρήσιμη η παρουσία μιας γιαγιάς, θείας, μιας καλής (και συνήθως διαθέσιμης) φίλης ή μιας νταντάς, που μπορούν να απασχολήσουν και να φροντίσουν το παιδί όταν χρειαστεί. 

10. Μείνετε σταθεροί στην απόφασή σας

Σε κανέναν δεν αρέσει να βλέπει το παιδί του να κλαίει και να παρακαλά για να μην πάει στον παιδικό, όμως από τη στιγμή που το αποφασίσατε είναι σημαντικό να παραμείνετε σταθεροί στην απόφασή σας. Αν κάθεται τρεις μέρες στο σπίτι για κάθε μία που πηγαίνει στο σταθμό, οι πιθανότητες να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα είναι ελάχιστες. Στην επιστροφή στο σπίτι προετοιμαστείτε για ένα πιο κουρασμένο νήπιο. Η συμπεριφορά τους μπορεί να είναι η χειρότερη, καθώς χρησιμοποιούν τη μαμά για να βγάλουν την ένταση της μέρας. Τα στεγνά κρεβάτια μπορεί να γίνουν βρεγμένα, αλλά αυτό διαρκεί μόνο λίγες μέρες. Σε γενικές γραμμές, ο παιδικός σταθμός φέρνει μια ωριμότητα και μια καλύτερη κατανόηση των εννοιών «μοιράζομαι», «συναναστρέφομαι» και «ζω ειρηνικά με τους γύρω μου».

Με τη συνεργασία της Μαρίας Σκαπέρα (M.Ed. ψυχοπαιδαγωγός, εκπαιδευτική σύμβουλος).

- See more at: http://www.imommy.gr/nipia/education/article/437/grhgorh-prosarmogh-ston-paidiko-stathmo-se-10-bhmata/#sthash.5S95lhje.dpuf

Παιδικός σταθμός: 10 tips για εύκολη προσαρμογή

Από: Κατερίνα Νικολάου |

0 Comments

22

H προσαρμογή των μικρών παιδιών σε οποιοδήποτε καινούργιο περιβάλλον είναι τις περισσότερες φορές μια δύσκολη υπόθεση. Όμως, με λίγη επιμονή και στρατηγική σκέψη μπορείτε να τα διευκολύνετε να δεχτούν με χαρά αυτό το νέο ξεκίνημα στη ζωή τους. Απλά ακολουθήστε τα βήματα που σας προτείνουμε και πιστέψτε πως όλα θα πάνε καλά. 

1. Διαλέξτε τον καλύτερο (για εσάς) σταθμό

Αν και υπάρχουν κάποια τυπικά κριτήρια που πρέπει να πληροί ένας παιδικός σταθμός για να θεωρείται «καλός», είναι οι ιδιαίτερες «απαιτήσεις» του παιδιού σας που θα κρίνουν κυρίως το ποιος σταθμός είναι καλός για εσάς. Για παράδειγμα, ένα παιδάκι μικρής ηλικίας που δεν έχει μείνει ξανά αρκετές ώρες μακριά από το σπίτι του, ίσως να χρειάζεται ένα σταθμό όπου η αναλογία βρεφοκόμων/παιδιών να είναι αρκετά μεγάλη, ώστε να απολαμβάνει την προσωπική φροντίδα και το ενδιαφέρον που χρειάζεται. Ένα πιο κοινωνικό παιδί, από την άλλη, ίσως περάσει καλύτερα σε ένα τμήμα με περισσότερους συνομηλίκους του. Άλλα προτιμούν να υπάρχουν στο καθημερινό πρόγραμμα πολλές δραστηριότητες και παιχνίδια, και άλλα νιώθουν μεγαλύτερη ασφάλεια σε ένα περιβάλλον ήρεμο, χωρίς έντονα ερεθίσματα. Αξιοποιήστε, λοιπόν, την προσωπικότητα του παιδιού και τις βαθύτερες ανάγκες του ως βασικά κριτήρια στην επιλογή σας. 

2. Κάντε τις σωστές ερωτήσεις

Πριν από την εγγραφή, επισκεφτείτε τις εγκαταστάσεις του σταθμού και ζητήσετε να ενημερωθείτε για οτιδήποτε σας απασχολεί. Εάν υπάρχει η δυνατότητα, ζητήστε και τη γνώμη ανθρώπων που έχουν στείλει τα παιδιά τους εκεί. Εξειδικεύστε τις ερωτήσεις σας στους τομείς που πιστεύετε ότι μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα προσαρμογής στο δικό σας παιδί: αν, για παράδειγμα, δεν του αρέσει ιδιαίτερα το φαγητό, ρωτήστε πόσο διατεθειμένο είναι το προσωπικό να το δελεάσει για να φάει λίγο ακόμα. Αν δεν του αρέσει να συναναστρέφεται συνέχεια με καινούργια πρόσωπα, εξετάστε το ενδεχόμενο να υπάρχει κάποια σταθερότητα σε ό,τι αφορά τα άτομα που ασχολούνται με τις βασικές ανάγκες του παιδιού (τάισμα, άλλαγμα κλπ.). Μην ντραπείτε να θέσετε όσες ερωτήσεις χρειάζονται, μέχρι να νιώσετε σίγουρη. Το ότι ρωτάτε δεν σημαίνει ότι είστε παράξενη, αλλά ότι ενδιαφέρεστε πραγματικά για τις συνθήκες στις οποίες θα περνάει πλέον το παιδί σας ένα σημαντικό μέρος της μέρας του. 

3. Παρουσιάστε μια ωραία -αλλά αληθινή- εικόνα

Πολλοί γονείς, στην προσπάθειά τους να κάνουν τα παιδιά να ανυπομονούν να πάνε στον παιδικό σταθμό, τον παρουσιάζουν σαν ένα λίγο-πολύ «τέλειο» μέρος, όπου θα έχει πολλούς και καλούς φίλους και θα μπορούν να παίζουν ξέγνοιαστα όσο θέλουν. Και μέχρι ένα βαθμό, αυτό ισχύει. Όμως, στην καθημερινότητά του στον παιδικό σταθμό, είναι αναπόφευκτο το παιδί να αντιμετωπίσει καταστάσεις που δεν θα του αρέσουν: ένα παιδάκι θα χαλάσει τον πύργο που έφτιαξε με τα τουβλάκια, η τραπεζοκόμος θα του σερβίρει φακές τις οποίες σιχαίνεται και η δασκάλα θα το βάλει «τιμωρία» επειδή μουτζούρωσε τη ζωγραφιά κάποιου άλλου. Προσπαθήστε να του δώσετε μια όσο το δυνατόν πιο ρεαλιστική εικόνα της κατάστασης που θα αντιμετωπίσει εκεί, ώστε να μην πέσει από τα σύννεφα στην πρώτη αναποδιά και αρνηθεί να πάει ξανά στο σχολείο. Τα ρούχα του να είναι άνετα, για να μπορεί με άνεση να πάει στην τουαλέτα, και το φαγητό απλό και εύκολο να φαγωθεί. Δεν χρειάζεται να το φορτώσετε με ακατάλληλες τροφικές αποζημιώσεις, όπως είναι οι σοκολάτες, για να εξιλεωθείτε από τις ενοχές σας.

4. Ξεκινήστε έγκαιρα την προετοιμασία 

Τους προηγούμενους μήνες, μιλήστε για τον παιδικό σταθμό, επισκεφθείτε τον, περάστε από έξω και προετοιμάστε την ιδέα στο μυαλό του παιδιού. Φροντίστε να συνηθίσει τον καινούργιο εξοπλισμό, την τσάντα, το κουτάκι για το κολατσιό κλπ., παίζοντας το παιχνίδι του σχολείου στο σπίτι. Χτίστε το αίσθημα ασφάλειας του παιδιού λίγο-λίγο, αφήνοντάς το αρχικά για 10-15 λεπτά, και αυξήστε προοδευτικά το χρόνο που μένει στο σταθμό, ώστε μετά από μία εβδομάδα να μπορεί να μείνει όλη μέρα. Με τον τρόπο αυτό, θα προσαρμόζεται στην ιδέα ότι θα μένει εκτός σπιτιού για ένα μικρό χρονικό διάστημα καθημερινά, έχοντας ταυτόχρονα την ασφάλεια ότι η μαμά του θα έρθει σύντομα να το πάρει. Τα περισσότερα παιδιά δεν χρειάζονται πάνω από 6-7 μέρες για να νιώσουν το απαραίτητο αίσθημα ασφάλειας και ανεξαρτησίας ώστε να παραμείνουν στο σχολείο για περισσότερες ώρες.  

5. Πείτε ένα απλό «γεια»

Μερικές φορές είναι πιο δύσκολο για ένα γονιό να μη δακρύσει όταν αποχαιρετά το παιδί του στην πόρτα του σχολείο παρά για το ίδιο, όμως είναι εξαιρετικά σημαντικό να κρατήσετε την ψυχραιμία σας. Πάρτε το αγκαλιά, δώστε του ένα φιλί και πείτε του: «θα έρθω να σε πάρω στις 4.00». Αν θέλετε να ενισχύσετε το αίσθημα ασφάλειας του παιδιού, υιοθετήστε μια ρουτίνα αποχωρισμού που θα ξεκινά από το σπίτι. Και οπωσδήποτε πάρτε μαζί πρωινό - όχι μόνο για την απαραίτητη ενέργεια που θα χαρίσει αυτό το γεύμα σε όλους στο ξεκίνημα της μέρας, αλλά και για την αίσθηση του να μοιράζεστε μια καθημερινή εμπειρία. Προσοχή μη μεταφέρετε τη νευρικότητα και το άγχος σας στο παιδί. Αν είστε εργαζόμενη μητέρα, κανονίστε να είστε πιο χαλαρή εκείνη τη μέρα και να έχετε ρυθμίσει με την εργασία σας να σας επιτρέψουν να αργήσετε να πάτε στη δουλειά. Αυτό θα σας βοηθήσει να μην είστε υπερβολικά αγχωμένη.

6. Φύγετε χωρίς να κοιτάξετε πίσω

Αφού πείτε «αντίο», μη γυρίσετε για κανένα λόγο στη σχολική αίθουσα για μία ακόμα αγκαλιά ή για να βεβαιωθείτε ότι το παιδί είναι μια χαρά. Ακόμα κι αν έκλαιγε γοερά πριν από λίγα λεπτά, το πιθανότερο είναι να σταμάτησε αμέσως μόλις γυρίσατε την πλάτη σας για να φύγετε, και η επιστροφή σας θα του προσφέρει απλώς άλλον ένα γύρο από αγωνία και στρες, γιατί θα πρέπει να προσαρμοστεί στην απουσία σας για δεύτερη φορά μέσα σε λίγα λεπτά. Αν δεν μπορείτε να αντισταθείτε στον πειρασμό, περιμένετε λίγη ώρα και μετά τηλεφωνήστε στο σχολείο για να σας πουν πώς τα πάει το παιδί.  

7. Μην το σκάσετε στα κρυφά

Μην προσπαθήσετε να αποφύγετε την αναστάτωση του αποχωρισμού με το να το σκάσετε στα κρυφά όταν το παιδί δεν σας βλέπει. Όταν διαπιστώσει ότι έχετε φύγει -κι αυτό θα συμβεί σίγουρα, αργά ή γρήγορα-, θα νιώσει την ίδια θλίψη που θα ένιωθε αν σας είχε δει να απομακρύνεστε και, επιπλέον, θα αισθανθεί προδομένο από την προσπάθειά σας να του αποκρύψετε την αλήθεια. Ένας σύντομος, τρυφερός και σταθερός αποχαιρετισμός θα του δώσει τη δύναμη να αντιμετωπίσει το γεγονός ότι εσείς θα φύγετε από κοντά του, αλλά και την ευκαιρία να αναπτύξει τη δεξιότητα να επεξεργάζεται τα συναισθήματά του. 

8. Δείξτε εμπιστοσύνη στο προσωπικό

Είναι λογικό να πιστεύετε ότι κανείς δεν μπορεί να φροντίσει το παιδί σας καλύτερα από εσάς, όμως το προσωπικό των παιδικών σταθμών είναι εκπαιδευμένο για να κάνει αυτή τη δουλειά και τις περισσότερες φορές έχει μεγάλη εμπειρία. Δείχνοντάς τους εμπιστοσύνη, δίνετε το καλό παράδειγμα στο παιδί που βλέπει ότι η μαμά του νιώθει ασφάλεια όταν το αφήνει στο σταθμό, και συνεπώς μπορεί και αυτό να νιώσει το ίδιο. Είναι σημαντικό να σας δει να μιλάτε, να χαμογελάτε και να συμβουλεύεστε τους παιδαγωγούς, ώστε να καταλάβει ότι τους εμπιστεύεστε. 

9. Φροντίστε να υπάρχει εναλλακτική λύση

Πιστεύατε ότι η προσαρμογή στον παιδικό σταθμό ήταν το μεγαλύτερο πρόβλημα και, μόλις αυτό λυνόταν, τότε η οικογενειακή ρουτίνα θα γινόταν πολύ πιο εύκολη. Κι αυτή η σκέψη σας αποδείχθηκε σωστή μέχρι που άρχισαν οι ιώσεις και οι παιδικές ασθένειες. Αν σας είναι δύσκολο να φεύγετε κάθε τόσο πιο γρήγορα από τη δουλειά σας για να πάτε να πάρετε το παιδί ή η απόσταση που σας χωρίζει τις ώρες του σχολείου είναι πολύ μεγάλη, θα σας φαινόταν πολύ χρήσιμη η παρουσία μιας γιαγιάς, θείας, μιας καλής (και συνήθως διαθέσιμης) φίλης ή μιας νταντάς, που μπορούν να απασχολήσουν και να φροντίσουν το παιδί όταν χρειαστεί. 

10. Μείνετε σταθεροί στην απόφασή σας

Σε κανέναν δεν αρέσει να βλέπει το παιδί του να κλαίει και να παρακαλά για να μην πάει στον παιδικό, όμως από τη στιγμή που το αποφασίσατε είναι σημαντικό να παραμείνετε σταθεροί στην απόφασή σας. Αν κάθεται τρεις μέρες στο σπίτι για κάθε μία που πηγαίνει στο σταθμό, οι πιθανότητες να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα είναι ελάχιστες. Στην επιστροφή στο σπίτι προετοιμαστείτε για ένα πιο κουρασμένο νήπιο. Η συμπεριφορά τους μπορεί να είναι η χειρότερη, καθώς χρησιμοποιούν τη μαμά για να βγάλουν την ένταση της μέρας. Τα στεγνά κρεβάτια μπορεί να γίνουν βρεγμένα, αλλά αυτό διαρκεί μόνο λίγες μέρες. Σε γενικές γραμμές, ο παιδικός σταθμός φέρνει μια ωριμότητα και μια καλύτερη κατανόηση των εννοιών «μοιράζομαι», «συναναστρέφομαι» και «ζω ειρηνικά με τους γύρω μου».

Με τη συνεργασία της Μαρίας Σκαπέρα (M.Ed. ψυχοπαιδαγωγός, εκπαιδευτική σύμβουλος).

- See more at: http://www.imommy.gr/nipia/education/article/437/grhgorh-prosarmogh-ston-paidiko-stathmo-se-10-bhmata/#sthash.5S95lhje.dpuf